پیرامون وصیت سیاسی آقای شجاع الدین شفا
امیر حسین امیر فیض- حقوق دان
کار قشنگی که آقای شفا کردند، مبارکتان باد، همراه با تحسين و تکريم و آرزوی سلامتی و طول عمر برای ايشان. وصيت، توصيه است که شخص در زمان حيات خود می نمايد پس از درگذشت اوآن توصيه ها اجرا شود. وصيت درحقوق موضوع (قانون مدنی) وفقه اسلامی هماهنگ است. وصيت، اعم از تمکيلی ويا عهدی نياز به وصی دارد. وصی کسی است که وصيت کننده اورا تعين می کند که وصيت اورا اجرا کند. وصيتی که وصی نداشته باشد، وصيت شناخته نمی شود
وصيت سياسی، درتاريخ حقوق اسلامی وحقوق موضوعه (قانون مدنی) عنوان حقوقی ندارد ولی شخصيت های سياسی توسل به وصيت را برای نشان دادن عقيده سياسی وآرمان های خود، معمول داشته اند. نمونه اين قبيل وصيت های سياسی وصيت شاهنشاه ايران است که در اول آذر ماه سال ١٣۵٢ در جلسه ای تاريخی با حضور نخست وزير؛ فرماندهان ارتش و حضور استثنائی علياحضرت انجام شد و می توان گفت که اولين وصيت سياسی پادشاهان ايران لااقل از بعد از حمله اعراب به ايران است و از وصيت های تاريخی می توان به وصيت پتر کبير اشاره کرد. وصيت سياسی، اگر وصی مشخص نداشته باشد، توصيه و پيام عام شناخته می شود ولی از آنجا که آقای شفا عنوان وصيت سياسی برای وصيت خودشان قائل شده اند بايد ديد که وصی و يا اوصيای وصيت سياسی ايشان چه کسانی هستند. زيرا ايشان بخوبی فرق بين وصيت و پيام را ميدانند
نظر به اينکه آقای شفا، استاد و پيش کسوت مبارزه سياسی و فرهنگی می باشند و در پيام های مکرری که برای ملت ايران صادر کرده اند از نقش روشنفکران که شاگردان ايشان هستند انتظاراتی بحق را اعلام کرده اند و نظر به اينکه، اساتيد اميد و انتظاردارند افکارشان و اهدافشان بوسيله شاگردان و پيروان آنها دنبال شود. لذا، مراتب فوق اين اجازه را می دهد که شاگردان ايشان اوصيای وصيت ايشان شناخته شوند
مسئولیت وصی در اجرای وصیت سیاسی آقای شفا
يکی از ارکان وصيت بطور کلی اين است که اگر در زمان حيات موصی، وصی از مفاد وصيت آگاه شود و بداند که او به سمت وصی وصيت نامه معين شده است، حق دارد که آنرا رد کند ويا احتمالا خواستار تغييراتی در آن بشود. در غير اينصورت، قانونا وصی بايد برطبق وصيت موصی (آقای شفا) رفتار کند والا ضامن است. بنابراين، شاگردان مکتب آقای شفا مسئولند که وصيت سياسی ايشان را بطور دربست اجرا نمايند و از آنجا که در زمان حيات ايشان، از موضوع وصيت سياسی ايشان آگاه شده اند، حق دارند که آنرا رد کنند ويا تغييرات مورد نظر را خواستار و اگر ابهامی هم هست رفع ابهام شود
خود آقای شفا هم به اين حق مسلم وصی در تفهيم وصيت ورفع ابهام از آن واقفند که دروصيت سياسی خودشان نوشته « در باره پيام کنونی خودم توضيحات بسيار مبسوطی را که مسلما مورد نياز خوانندگان جوان من خو اهد بود در دسترس آنان بگذارم»
پشتوانه های اعتباری و تضمینی وصیت های عهدی
در اقسام وصيت های عهدی، گاه موصی احساس می کند که وصيت او بطور آسان و راحت در مسير قبول مردم وحتی وصی قرار نميگيرد در اينحال در صدد تضمين ها و پشتوانه هائی برميآيد که موانع در راه اجرای وصيت را ضعيف و برطرف سازد؛ از جمله اين اقدامات قسم دادن وقسم خوردن است و دروصيت های سياسی معمولا از شخصيت واعتبار خود (موصی) برای تسهيل اجرای وصيت سياسی استفاده می گردد
نمونه تاريخی چنين وصيت ها را می توان درداستان غدير خم يافت؛ محدثين اهل تشيع که ابداع کنندگان داستان هستند نوشته اند «" محمد درغدير خم گفت: "هرکس مرا دوست دارد علی را دوست بدارد » در اينجا محمد اعتبار خود را هزينه قبولاندن علی به حاضرين کرد
نمونه بارز ديگر وصيت شاهنشاه ايران است؛ شاهنشاه دوبار در وصيت سياسی خودشان علاوه بر اتکاء به قانون اساسی موقعيت خودشان را در اجرا و اصالت وصيت سياسی پشتوانه قرار دادند
اول آنجا که فرموده اند: « نيروهای مسلح همانطور که هميشه مطيع فرامين من بوده اند، مطيع فرامين شهبانو وهنگاميکه وليعهد يعنی شاه آينده به سلطنت برسد مطيع فرامين او خواهند بود»
مورد ديگر در آنجاست که می فرمايند : « خداوندرا بشهادت می گيرم که اگر مسير بهتری در برابرم قرارداشت آنرا انتخاب می کردم»
پشتوانه اعتباری وصیت سیاسی آقای شفا
از آنجا که آقای شفا بخوبی مستحضرند که برخی از پيامهاشان دروصيت سياسی با عقايدشاگردانشان بسختی مخالف است وآنها در مقابل توصيه هايی که در وصيت نامه آمده واکنش نشان خواهند داد و اين واکنش ممکن است که اساس وصيت سياسی را متزلزل وبفراموشی يا استيضاح بکشاند، از اعتبار خودشان برای قطع بحث و جدل ومخالفت شاگردانشان با بخش هائی از وصيت سياسی که درهمين تحريريه به آن اشاره خواهد شد مايه گذاشته اند. عبارت هزينه شده برای پشتوانه دادن به مقبوليت وصيت سياسی ايشان چنين است: "... سرفرازم که خوانندگان آشنا يا نا آشنا ودور يا نزديک من در هيچ مورد صميميت وصداقت مرا دراين گفتگوها مورد ترديد قرار نداده اند..." پایان نقل قول
مقبولیت و حقانیت برای عقاید سیاسی کیهان لندن
در وصيت سياسی آقای شفا روزنامه کيهان لندن "... در حال حاضر بهترين رابط ايرانيان برونمرزی در سراسر جهان شناخته شده است ..." پایان نقل قول
نظر به اينکه روزنامه کيهان لندن يک روزنامه سياسی است، و نظربه اينکه آقای شفا هم فعاليت های سياسی و فرهنگی ميفرمايند واز آنجا که عنوان وصيت ايشان هم سياسی است لذا واژه ها و عبارات بکار رفته در وصيت سياسی ايشان با مفهوم و معنای سياسی آنها قابل ارزيابی است. عبارت: "...درحال حاضر کيهان بهترين وسيله ارتباط ايرانيان در سراسر جهان است..." واجد مفاهيم زير است
. یک - آن روزنامه بوسيله هئيت مديره مسئول و متعهد و نويسندگانی معتقد به راه و روشی که از هويت ملی ما ايرانيان نشئت يافته است اداره می شود و پايگاهی محکم در هدايت افکار و جلوگيری از تهاجم افکار باطله و گمراه کننده به رژيم قانونی و مشروع پادشاهی مشروطه است. روزنامه ای که واجد موقعيت های ذکر شده باشد، بطور طبيعی سخنگوی آمال و خواسته های سياسی ايرانيان در سراسر جهان هم شناخته می شود. کيهان لندن خود اين برداشت را گفته و چنين نوشته است « صدای کيهان، همچون نوشته های کيهان ،انعکاسی از صدا و آمال و اهداف ملت ايران است» ١١ ارديبهشت ١٣۶۵
. دو - استخراج ديگر از عبارت مزبور اين است که يک همسوئی اعتقادی بين آقای شفا(موصی) با عقيده کيهان لندن وجود دارد. چرا که اگر غير اين بود، نخست اينکه واژه "بهترين" که امتيازی بسيار با ارزش برای يک روزنامه است برای کيهان بکار گرفته نمی شد؛ آنهم در وصيت سياسی؛ دوم اينکه با تمجيد از نويسندگان کيهان آنهم در آن حد استدعا برای درج وصيت شان، آنچنان شخصيت سازی برای آنان را در وصيت سياسی خودشان منظور نمی داشتند
واقعا مانده ام نوريزاده که راًس نويسندگان کيهان است کيست که آقای شفا از او استدعای درج وصيت نامه شان را بفرمايند. اين کيهان لندن است که بايد از آقای شفا درخواست وتمنا کند که اجازه بدهند وصيت ايشان را چاپ کند نه جناب شفا که بنوشته خودشان نوشته های ايشان در کتابخانه های ۴٨ کشور جهان چون "گوهری" می درخشد
وصيت سياسی آقای شفا، قبل از اينکه استدعای ايشان به عرض عاليجناب نوری زاده ارجمند برسد بوسيله سايت های ايرانی اينترنت در سطح بسيار وسيعی که هزاران مرتبه بيشتر از کيهان است پخش شد. اين سالها ديگر سالهای قبل ازدهه ۶٠ نيست که روزنامه تنها وسيله ارتباط مردم باشد، اينترنت است که ديگر ميدانی برای روزنامه ها باقی نگذاشته است
تکلیف شاگردان سلطنت طلب
فرض نزديک به يقين اين است که بيشترين خوانندگان نوشته های ايشان، سلطنت طلبان هستند که بمناسبت سوابق آقای
شفا در خدمت شاهنشاهی ايران يک گرايش اعتقادی توام با احترام وقبول توصيه هايشان را دارند. بنابراين وصی ايشان در مرحله اول بطور حتم شاگران ايشان از گروه سلطنت طلب هستند. عرض شد که يکی از اصول وصيت اين است که وصی اگر در زمان حيات موصی، ماموريت خود را در انجام وصيت موصی رد نکرد، بايد طبق نظر موصی که در وصيت مقرر شده عمل کند و اگر نکرد خيانت کرده وضامن است... حقوق مدنی
بنابراین قاعده حقوقی ، در حالیکه کیهان لندن نوشته است: "... يک انقلاب توده گير، قانون اساسی و سلطنت را روفته است که مفهوم آن پايان مشروعيت رژيم سلطنتی بوسيله مردم و ايجاد مشروعيت برای جمهوری اسلامی است. يعنی همان چيزی که جمهوری اسلامی مدعی آن است. ويا وقتی کيهان لندن بنمايندگی هوشنگ وزيری (سردبيرکيهان) در پايان مصاحبه ای با اعليحضرت اظهار نظر ميکند که "رضا پهلوی خودش را شاه میداند" و اضافه کرده است که اوپوزيسيون مشروع بازرگان است. کيهان سال ۶۴
و يا در کيهان شماره ١٠ نوشت: "...حقانيت انقلاب مورد تاييد روزنامه نگاران مسئول است.." پایان نقل قول
بنده وصی و امثال من که اعتقاد راسخ به حقانيت و مشروعيت تداوم سلطنت داريم و رژيم جمهوری را غاصب و شورش ۵٧ را خلاف اسلام و قانون و فرهنگ و منش مردم ميدانيم و آنرا شورشی حساب شده از سوی بيگانگان برای متوقف کردن ايران پادشاهی ميدانيم نمی توانيم موضع سياسی روزنامه کيهان را که مورد تائيد وحمايت و توصيه آقای شفا قرار گرفته است به پذيريم بنابراين قبول وصاينت بنده نوعی با اشکال مواجه می شود وبايد سلب اعتقاد از خود بکنيم و بشوم همرنگ جماعت کيهان لندن و يا به آقای شفا (به اعتبار قبول وصايت) خيانت کنم
لذا، مطلوب آن است که موضوع با جناب موصی در ميان گذاشته شودکه گذاشته شد. و بدانند که با اين وصيت سياسی تنها امثال عليرضا نوريزاده صلاحيت وصی بودن را دارد
گمشده بزرگ در وصیت سیاسی آقای شفا
ویکتور هوگو میگوید: "...نمودهای فعاليت های انسانی نه از نظر طبيعی بلکه از نظر واقعيت زير بنائی، تابع نيت های اشخاص است..." پایان نقل قول
انسان به مناسبت آگاهی هايی که از اخلاق و رفتار و موقعيت و خدمات اشخاص داردمی تواند حدس بزند که نيت های آن شخص چه می تواند باشد و اگر وصيت نامه ای از آن اشخاص باقی گذاشته شود، انتظار اينکه آن آمال و خواسته ها در آن وصيت نامه منعکس باشد، زياده خواهی نيست
بنده به دليل آشنائی با موقعيت خدماتی آقای شفا در امور فرهنگی دربار شاهنشاهی ايران ومطالعه بخشی از نوشته های ايشان در سالهای نخست و احترامی که بعنوان يک پيش کسوت سلطنت طلبان برای ايشان قائل هستند، انتظار عاجل حتمی داشتم که دروصيت سياسی ايشان مسئله حقانيت تداوم رژيم سلطنتی ايران و قانون اساسی مشروطيت، سر آغاز وزيربنای وصيت سياسی ايشان باشدولی متاسفانه وصيت ايشان خالی از اين موهبتی است که خود آقای شفا از هرکس بيش از هرکس به قدمت وتاثير وجودی آن در فرهنگ ومنش ايرانی واقفند و ترديد ندارند که بقای ايران، رفاه ملت و سربلندی کشور مرهون تداوم پادشاهی ايران است
به همين دليل مطمئن بودم که بيشترين بخش وصيت ايشان خطاب به جوانان و ملت ايران باشد که بدانند برای حفظ کشورشان و بازگرداندن عظمت و شکوه آن بايد مسير بازگشت سلطنت مشروطه را فراهم سازند که در کمال تاسف اين مهم وامر حياتی در وصيت سياسی ايشان گمشده است
سرفصل وصيت سياسی آقای شفا اين جمله است: "... يا بايد ايران ما بدست و مقام معظم رهبری به دوران سعد وقاص بازگردد و يا به همت جوانان تازه نفس و مبارزما پای به هزاره سوم گذارد..." پایان نقل قول
آيا جمله مزبور شايسته وصيت سياسی امثال بازرگان و سحابی واحتمالا موسوی است ويا آقای شجاع الدين شفا؟
جمله ای که می توانست و حق بود سرلوحه وصيت ايشان قرار ميگرفت ميبايستی چنين بود: "... يا بايد ايران ما به دست جمهوری اسلامی غاصب به دوران سعد وقاص بازگردد ويا به همت ميهن پرستان، ايران در مسير شاهنشاهی قرارگيرد..." پایان نقل قول
بنده بعنوان کوچکترين عضو اوصياء وصيت سياسی آقای شفا از ايشان می خواهم با تجديد نظر در وصيت سياسی خودشان گمشده بزرگ را در آن قرار بدهند
نگاهی به تاریخ
قسمت دوم وصيت سياسی ايشان با عنوان است نگاهی به تاريخ شروع شده است. موضوع مطروحه در اين قسمت، همانطورکه خود آقای شفا نوشته اند "...نگاهی به تاريخ..." است نگاهی به تاریخ وصیت سیاسی نیست گذشته و از آن گذشته موضوعاتی را که دراين قسمت نوشته اند چندين بار در کتاب يعنی دوبار در کتاب چهار راه سرنوشت و یکبار در کتاب توضیح المسائل و دو بار در کتاب تولدی ديگر بطور مفصل نوشته اند و غالبا هم عنوان نامه سرگشاده به همه ايرانيان را دارد. و با اينکه نوشته هايی بسيار پرارج و آموزنده است ولی وصيت سياسی محسوب نميشود و وصی نميداند که با آن چه بکند
پهلوانان تازه نفس
قسمت آخر وصيت ايشان تجليل از پهلوانانی تازه نفس است که در هفته های گذشته وارد ميدان شده اند. اين قسمت ازوصيت سياسی آقای شفا اين تکليف را برای اوصياء ايشان از جمله بنده ايجاد می کند که از پهلوانان تازه نفس که بسيار تداعی می شود با موسوی وخاتمی و کروبی که صدای آمريکا هم آنها را شجاع و تازه نفس خوانده است طرفداری کنيم. که البته پاسخ بنده اين است: ولی ای يار من، من غير آنم که پيمان بشکنم با اعتقادم
جناب آقای شجاع الدین شفا. از ويکتور هوگوست که میگوید: "... دردل انسان خرابی هائی روی می آورد، مانعی ندارد ولی به شرطی که بکوشيم بنای جديدی را در دنبال آن خرابی ها بسازيم..." پایان نقل قول
سرنوشت » من اين خرابی های فکری را درکتابهای چهارراه سرنوشت و تولدی دیگر خوانده ام مقصود آنجاست که
نوشته اید: "... انقلاب اسلامی سال ۵٧ قيامی وسيع عليه رژيم موجود بود که عليه بی عدالتی و تبعيض و فساد انجام گرفت ولی هدف آن به سرنگونی رژيم موجود محدود می شد...اما اين شورش از همان آغاز پيروزی خود را گم کرد..." مفصل در صفحات نود و هشت و دویست و سی وشش کتاب چهارراه سرنوشت
ولی اين خرابی های فکری را ناشی از جو تبليغات جناح مصدقی شورش از يکسو و از سوی ديگر کم مرحمتی خانواده سلطنتی بويژه اعليحضرت به حساب آوردم، ولی وصيت آنهم سياسی بايد فارغ ازکينه ها، قهرها و دلخوری ها باشد زيرا، انسان دروضعيت ترک دنياست و چيزی که از اوباقی می ماندوجدان است و وصيت سياسی زمزمه هائی از همان ندای وجدان است.
استدعای بنده که هيچ، انتظار تاريخ و هويت ٢۵٠٠ ساله ايرانی است که حضرتعالی با نوشتن وصيت نامه سياسی جديدی خرابی و فساد وصيت نامه کنونی را اصلاح بفرمائيد.
امير فيض - حقوقدان
